“Müslüman mahallesinde salyangoz satılmaz” diye bir söz var ama bu söz günümüzde pek geçerli değil galiba. Bazı AVM’lerde maalesef içki satılıyor. Oysa bu mahalle Müslüman Mahallesi. Mesela Migros AVM’lerinde içki satılıyor. Daha doğrusu kayda değer bir sayıda alıcısı var mı yok mu bilmiyorum ama reyonlardan biri, hatta en çok göze çarpan yerde olanı içki reyonu olarak tanzim edilmiş.
Halbuki Avrupa merkezli bu AVM, Avrupa mağazalarında içki satmıyormuş, Avrupaya gidip gelenlerden bu konuya hassasiyeti olanlar öyle söylüyorlar.
Konuyu adı geçen AVM’nin kuruluşuna ve gelişimine bakarak da bazı fikirler çıkarabiliriz.
Migros İsviçre kökenli bir AVM. Sermaye küresel olduğu için, bu firma ülkemizde 146’sı makro (dev) market olmak üzere 81 ilimizde 3.135 mağaza ile yaygın bir şekilde satış yapıyor ve kendisini biraz da prestijli olarak sunma gayretinde olan bir kitle özellikle buradan alışveriş yapıyor.
Migros 1925 yılında kurulmuş. Migros adı, yarı toptancı anlamına gelen Mi-Gros kelimelerinden meydana geliyor. Yani herhangi bir felsefeye veya düşünceye çağrışım yapmak gibi bir derdi yok. Mağazalarının büyüklüğüne göre de “M”, “MM” veya “MMM” gibi yıldızlar vermiş kendi kendisine.
Migros mağaza veya satış noktalarının sayısı zamanla artıyor ve kendinden bahsettirmeye başlıyor. Tabii müşteriler Migros’a yöneldikçe, özellikle daha küçük dükkânlarda ticaretle uğraşan diğer satıcıların işleri zayıflamaya başlıyor. Esnaf tabiriyle işler yolunda gitmiyor.
Tabi işin bir de olumsuz tarafı var bu büyük AVM’ler açısından. Bazıları bireysel kayıplarından dolayı, bir kesim de işgüzarlığından dolayı dikkatleri hep bu mağazalara çevirmişti. Baskılar artınca, esnafa ve bürokrasiye karşı çeşitli mücadeleler veren firma kurucusu; nihayetinde faaliyet sahası bu kadar geniş bir girişimin İsviçre gibi bir ülkede şahsi ellerde bulunmasının ortaya çıkaracağı problemleri göz önünde bulundurarak kuruluşun bütün hisselerini yasal yolları takip ederek, üye olan 105.000 müşterisine devrederek Migros’u kooperatifleştirmiş.
Bu noktadan itibaren bazı üyelerinin ısrarlı istekleriyle mağazalarında içki satışı gündeme gelmeye başlamış.
Firma yönetimi de mecburen İsviçre'nin en büyük marketler zinciri ve turuncu devi olarak bilinen Migros’ta daha fazla kazanabilir miyiz diyen bazı ortakların zorlamasıyla bu alana da girmek veya girmemek için genel kurulu toplamaya karar veriyor. Nerede, Avrupa'da.
Çünkü o güne kadar içki satışı olmayan Migros marketlerinde alkol satışının gerçekleşebilmesi için, kooperatif üyelerinin onay vermesi gerekiyormuş.
1925’te kurulan Migros‘ta alkol yasağı 1928’den beri yürürlükte bulunmasına rağmen, bu konu firmanın genel kurulunda karara bağlanmak durumunda kalmış ve 2020 yılında Migros genel kurulu toplanmış.
Bazı üyelerinin baskıları sebebiyle, çok yakın bir geçmişte, Haziran 2020’de Migros kooperatifinin üyeleri bu konuda yeni bir oylama yoluna gidiyor.
Dikkat buyurun; oylamalara toplamda 630 binden fazla kooperatif üyesi katılıyor ve Migroslarda alkol satışı yapılmasına “Hayır” diyorlar. Bu karar, Türkiye'de faaliyet gösteren Migros AVM’lerini hariç mi tuttu acaba?
Bu oylama Türkiye'de yapılmış ve böyle bir karar alınmış olsaydı, inanın hemen ortaya “din” gibi kutsal bir konu atılır ve “Batılılaşma”, “Modernleşme” karşıtı olarak nitelenen büyük kitleye o kadar söz söylenir, o kadar çok tumturaklı laflar edilirdi ki, bu lakırdılardan masallar üretilebilirdi. Çünkü bu lafların ayakları dün de bugün de hiç yere basmaz, sadece biz de varız kabilinden yaveler sıralanıyor.
Migros'un, içki satışı konusunda, tüm dünyadaki uygulamasına ülkemizde de dönmesini; kişi ve toplum sağlığına zararları saymakla bitmeyen alkolün satışını kaldırmasını toplumun büyük bir kesimi ısrarla istiyor.
Migros’un günlük cirosunun belli bir sınırı aşamamasının altında biraz da bu reyonların etkisi yok mu acaba?
Bizdeki Migrosçular herhalde Avrupa ülkelerindeki ortakları gibi kendi insanlarının sağlığını düşünür ve bu kararı alırlar diye de bir iyi niyet taşıyorum.
Bu genel kurul kararına göre, yoksa Migros içki satamaz mı?
Bekleyelim ve görelim.