Geçtiğimiz yıl gelişen teknoloji, dünya dengeleri ve ekonomik planlamalar üzerine değerlendirmelerimiz oldu. Bu hafta gelişen bu teknolojiye rağmen dünya teknoloji devi şirketlerin işten çıkartma politikaları ve düşen teknoloji satışlarını değerlendirmek istiyorum.
ABD ekonomisi resesyonun eşiğinde olduğu birçok ekonomist tarafından dikkatleri üzerine çekerken FED faiz artış politikası ile bir sorun olmadığı imajını çizmeye devam ediyor. Durgunluk dönemlerinin ilk belirtisi ise yavaşlayan ekonomik faaliyetler ve artan işsizlik oluyor. Dünyanın dev teknoloji şirketlerinde işten çıkarmalar artan bir hızda devam ediyor. Son olarak Microsoft’un 10.000 kişiyi daha işten çıkaracağını duyurması, yaklaşan felaketi duyuruyor. Amazon da kısa süre içinde işten çıkarmaların başlayacağı bilgisini paylaştı. Çalışanların işten çıkartılması bir trend haline geliyor. Geçtiğimiz yıl yaklaşık 100.000 kişinin işini kaybetmesi, rakamların tartışılmaz derecede yüksek ve ciddiye alınması gerektiğini gösteriyor.
Challenger araştırma rakamlarına göre, 2022 yılında teknoloji endüstrisinde açıklanan işten çıkarmaların yüzde 649 oranında arttığı ve toplam 97.171 kişi ile 20 yıldan uzun bir süre önce gerçekleşen “dot-com balonu”'dan bu yana en yüksek seviyeye ulaştığı anlaşılıyor.
2023 Ocak ayından şimdiye kadar Amazon 18.000 kişiyi işten çıkarmayı planladığını söylerken Twitter, Coinbase, Flexport ve Salesforce dahil olmak üzere onlarca teknoloji şirketi iş gücünü yüzde 10 veya daha fazla oranda azaltacaklarını belirtiyor.
Birden fazla şirket ‘iyimser’ tahminleri suçlarken, diğerleri pandemi düzeyindeki alışkanlıkları ‘kalıcı hızlanma’ olarak ele almanın onları ekonomik küçülmeye sebep olduğunu söylüyor. Ancak durum, daha makul bir büyümeye geri dönmenin gerçekten de zor olabileceğini gösteriyor.
Bunun sebeplerinin başında ise risk sermayesi destekli girişimler, kendilerini halka açılmak veya satın alınmak üzere konumlandırmak için genellikle kısa vadeli finansal sürdürülebilirlik üzerinden büyümeyi zorlarken, halka açık teknoloji şirketlerindeki hisse fiyatları sürekli artan büyüme varsayımlarına dayanıyor. Bu şirketlerin hepsi merkezlerini güvenli bir şekilde geri dönüş yapsa bile, yatırımcıların güveninin sarsıldığı verilerle gayet açık. Peki Wall Street, Silikon Vadisi'ni artık kolay bir finans sağlıyor mu? Hayır.
Bu işten çıkarmaların maliyeti de şaşırtıcı şekilde yüksek olabiliyor. İnsanların işten çıkarıldıklarını kişisel adreslerine gönderilen e-postalar aracılığıyla öğrendiği Twitter gibi firmaların ani işten çıkarmalarla ilgili birçok hikâyesosyal medyanın gündemine oturuyor. Elon Musk çalışanlarının verilerini yanlarında götürmediğinden emin olmaya çalışarak veri güvenliğini üst seviyede tutmaya çalışıyor.
Çalışanların işten çıkarılması ise ilgili firmaların veri sızdırılması problemi ile karşı karşıya getiriyor. Siber güvenlik şirketi Cyberhaven, 2022 Eylül ayında müşteri verilerini analiz eden bir raporda, çalışanların istifa etmeden hemen önce verileri alma olasılığının %69 dan yüksek olduğunu tespit ediyor. Bu oranın ciddi derecede yüksek olması ise firmaların kâbusu haline geliyor.
Bazen kaybolan bilgiler ticari sırlar olsa da daha çok çalışanların hak sahibi olarak gördükleri müşteri listeleri, yazılım şemaları gibi iş ürünleri oluyor. Teknolojik işten çıkarmalar arttıkça şirketlerin bu bilgi akışını kontrol etmesi ise giderek zorlaşıyor. Bu durum ülkemizde de ciddi sorunlara sebep oluyor.
İşten çıkarılsa dahi önceki yetkinlik ve şirketten edinilen verilerle ayrılan personel ya kendisine bir iş kolu oluşturmaya ya da yeni gireceği firmaya bu veri ve yetkinlikleri koz olarak kullanması günümüzde trend haline geldi. Etik olmayan bu davranış şekli “Yazılım” firmalarında daha sık gözlemleniyor.
Bu durum bu kadar vahim ise neden gündeme getirilmiyor?
Piyasalardaki güven halinin bozulması istenmiyor. Bu durumun ilgili finans kaynaklarına zararı halinde şirketler ve borsalar arasında ciddi infiallerin oluşması korkusu ile sümen altı yapılıyor. Her zaman işçi hakları üzerinden demogoloji yapılarak konular tırmandırılmaya çalışılsa da bu tarz “Şirket Güvenliği”, “Bilgi ve Veri Güvenliği” konularında İşverenlerin mağduriyetini gözardı etmemek gerekir.
Sektör ve piyasadaki bu durumları değerlendirerek planlamaları ve adımları bu doğrultuda atmak tüm İşveren ve İşçilerin faydasına olacağını düşünüyorum.
İyi haftalar dilerim…
Elektrik-Elektronik Mühendisi-Genç Girişimci
orhanalperenyildiz@hotmail.com