Yas’ın Gölgesinde Cumhuriyet-III

Ve bir akademisyenin Cumhuriyet’imizin 100. Yılı ile ilgili görüşlerinden alıntı yaparak yazımı sonlandırmak istiyorum;

“Cumhuriyetimizin 100. yılını idrâk ediyoruz. Peki ülke olarak gerçek bir Cumhuriyet Bayramı neşesi yaşıyor muyuz? Resmî kurum ve kuruluşlar, bakanlıklar, müdürlükler, valilikler, belediyeler, üniversiteler bugüne kadar ülkenin her ferdini ilgilendirecek ne tür etkinlikler yaptılar, yapıyorlar? Devletin bütün birimlerine yansıyan bir bayram heyecanı gördünüz mü?

Mesela bu yıla özel uluslararası hangi organizasyonlar yapıldı? “Cumhuriyetimizin 100. Yılı” başlığı altında dünyanın bütün ülkelerinin davetli olduğu hangi spor müsabakaları, hangi sempozyumlar, fuarlar, turnuvalar, festivaller yapıldı?

Bu yılın şerefine fert fert bütün toplum kendisini alâkadâr eden nasıl bir müjdeye nail oldu?

En sıradan, en basit birkaç örnek vereyim: Devlet tiyatroları mı indirimli yapıldı, müzeler mi bedava oldu, öğrencilere ömürleri boyunca saklayacakları bir rozet, bir nişan, bir ajanda mı hediye edildi? Bu yıla özel bir takvim mi bastırıldı da bütün halka dağıtıldı? Lise ve üniversite öğrencilerine armağan edilmek üzere Cumhuriyet'in 100 yılını zengin fotoğraflarla, anekdotlarla anlatan bir almanak (özel baskılı kitap) mı hazırlandı?

Cumhuriyet’in 100. yılına mahsus, devlet televizyonlarında uluslararası toplumun da dikkatini çekecek bir dizi, bir film mi gösterildi, uzun soluklu bir yarışma programı mı yapıldı?

Yaşam hakkı, sağlık hakkı, eğitim hakkı, adalet, bireysel özgürlükler, ziraat, iş imkânları gibi temel meselelere dair 100. yılın anısına yapısal ne gibi reformlara imza atıldı? Atıldıysa neden geniş halk kitleleri bundan haberdar değil?

Kaç okul, kaç spor kompleksi, kaç meydan, kaç yaşam alanı vs. inşa edildi de bunlara “100. Yıl İlkokulu”, “100. Yıl Cumhuriyet Ortaokulu”, “100. Yıl Atatürk Lisesi”, “100. Yıl Stadyumu” gibi bu yılı ölümsüz kılacak isimler verildi?

“100. Yıl”ı hatırlatan 1982 tarihinde kurulmuş bir üniversitemiz var: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Aslında Atatürk’ün doğumunun 100. Yılı şerefine bu isim verilmiş. (Bu bilgiyi üniversitenin resmî sitesine bile koymamışlar.) Cumhuriyet’in 100. Yılı bu üniversitenin adını zihnimde çağrıştırınca merak edip baktım, 100. Yıl anısına Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde ne gibi etkinlikler var diye... Üniversitenin resmî sitesini açar açmaz karşıma çıkan şey “İsrail’in Filistin’e yönelik saldırılarını şiddetle kınıyoruz” şeklindeki duyuru oldu. Onu okumadan sitenin ana sayfasına giremiyorsunuz. Okuduktan sonra bakıyorsunuz ki üniversitenin Cumhuriyetimizin 100. yılına ait hiçbir etkinlik takvimi yok. Sempozyumları, panelleri, konferansları, konserleri, sergileri geçtim, bir anma programı bile yok. Üniversite burası! Filistin hamasetiyle üstü örtülen koca bir boşluk!

Adını Cumhuriyet’ten alan Sivas Cumhuriyet Üniversitesi ne yapıyor diye baktım. En taze haber üniversitede Filistinliler için gıyabi cenaze namazı kılınması ve basın açıklaması yapılmasına dair. Ekim ayı boyunca yapılan ve yapılacak olan etkinlikleri inceledim, Cumhuriyet’le alâkalı hiçbir şey yok. Haziran'a, Temmuz’a, Ağustos’a, Eylül’e, Kasım’a baktım, yok yok yok. "Cumhuriyet", üniversitenin sadece adında kalmış...

İsmini Atatürk’ten alan Atatürk Üniversitesi’ne de bakayım dedim. Resmî internet sitesine girer girmez beni siyah zemin üstüne yazılmış “Kınama Kararı” yazısı karşıladı. Burada da onu okumadan ana sayfaya giremiyorsunuz. Atatürk Üniversitesi Senatosu da İsrail’i kınamış, üniversite site ziyaretçilerine bunu duyurmaktaydı. Etkinlikler takvimine baktığımda 26-28 Ekim 2023’te “Uluslararası Türkçe ve Türk Edebiyatı Kurultayı” nın olduğuna dair ilanı gördüm. Üst başlık ise “Cumhuriyet’in 100. Yılında Bilge Kağan’dan Atatürk’e” şeklindeydi. Sevindim, hiç yoktan iyiydi. Fakat kurultayın ayrıntıları hakkında sitede bilgi yoktu. İnternette araştırıp orada sunulacak bildirilerin başlıklarını buldum. 103 bildiriden sadece birinin başlığının 100. Yılı çağrıştırdığını gördüm: “100 Yılda Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitaplarımız”. Geriye kalan 102’sinin hiçbiri bu yüz yılın muhasebesini yapmaya yönelik değil. Belli ki üniversite zaten daha önce kararlaştırdığı kurultaya “Cumhuriyet’in 100. Yılı” üst başlığını koyarak iş yapıyor gibi görünmüş. Kurultay’a bırakın bildiri göndermeyi sırf programı öğrenmek için bile özel arama yapmanız gerekiyor.

Ya Fırat Üniversitesi?

Ana sayfada 100. Yılla ilgili hiçbir bilgi yok. Duyurular kısmında da yok. Dert edip ayrıntılı olarak dakikalarca uğraşırsanız bir yerlerde karşınıza 30 Ekim 2023 akşamı Fırat Ünv. Devlet Konservatuarı'nın "Cumhuriyet'in 100. Yılında Atatürk'ün Sevdiği Eserler" konulu bir konser düzenleyeceği haberi çıkacak. O kadar.

Dikkat buyurunuz 29 Ekim 2023 veya ertesi günü yapılacak 1’er 2’şer saatlik konserlerden, gösteri uçaklarının havaya çizecekleri kalp işaretlerinden, o gece köprülerin ışıklandırılmasından, atılacak havai fişeklerden filan bahsetmiyorum. “TÜRKİYE CUMHURİYETİ'NİN KURULUŞUNUN YÜZÜNCÜ YIL DÖNÜMÜ" şerefine koca bir yıla yayılan etkinliklerden bahsediyorum. Bu yılın tamamını kapsayacak etkinliklerin hazırlıklarına birkaç sene öncesinden başlanmalı ve bunlar 2023 yılı boyunca hafta hafta icrâ edilmeliydi. Her yıl mı geliyor 100. Yıl?

İşte yüzüncü yılın onuncu ayı bitmek üzere. Ne yapıldı şimdiye kadar da ne kaldı aklınızda?

“Çalışmayan emeklilere bir defaya mahsus 5.000 TL verildi, daha ne olsun?” demeyiniz, rica ederim. “5 lira verildi, ne güzel işte” demek yerine “Niçin emekliler 5 liraya muhtaç hale geldi” dediğinizde çözülecek problemler.

Kalıcı, yapısal, köklü işlerden bahsediyorum.

Bankaların reklamları, çiftçinin tarlasına traktörle kutlama mesajı yazması, öğretim üyelerinin kitap çıkarması, voleybolcuların kişisel başarılarını bu yıla armağan etmeleri gibi özel çabalar olmasa yüzüncü yıla değil de herhangi bir yıla girdiğimizi zannedeceğiz.

Lütfen 75. Yılı hatırlayınız...

Bütün devlet dairelerinin tabelalarına “75. Yıl” yazısı eklenmişti.

75. Yıla dair özel rozetler hazırlanmış, herkesin bunları edinmesi sağlanmıştı.

O yıla mahsus paralar bastırılmıştı.

Bütün resmi evrakların üst köşesine 75. yılı gösteren antetler konulmuştu.

Özel takvimler üretilmiş, herkese dağıtılmıştı.

Bütün büyükelçiliklerde, konsolosluklarda Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılı münasebetiyle programlar tertip edilmiş, dünyanın dikkati bu noktaya çekilmişti...

Yurt dışındakiler de dahil 7’den 70’e bütün Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları 75. Yıl etkinlikleri sayesinde Cumhuriyet’in idrâkine bir kez daha varmıştı.

Birkaç yıl boyunca nereye baksalar 75. yıl vurgusunu görmüş, millî his ve heyecanlarını tazelemişlerdi.

Peki var mı 100. yılda böyle bir his, böyle bir heyecan, böyle bir coşku?

Varsa hani? Yoksa niçin yok?

Dedelerimizin gayretleri sayesinde 100. yıla geldik... Biz bu umursamazlıkla, bu boş vermişlikle devam edersek torunlarımız 150. yılı görecekler mi? Yalnızca soruyorum:

Görecekler mi, emin misiniz?”

Ahmet KARATAŞ 23 Ekim 2023

Hafta sonu Galatasaray’ın 100. Yıl koreografisiyle lokomotif görevini üstlenmesi bir Beşiktaşlı olarak o sahadan seyircisinin başı önde eğik çıkmaması mutluluğunu yaşadım. 

Selam olsun Cumhuriyet’e dört bir yanda sahip çıkıp, onu yaşatmaya çalışan neferlere.