Sabancı Üniversitesi, İstanbul Politikalar Merkezi, Ankara Enstitüsü Kasım 2023’te “Türkiye’de Dindarlık Algısı” başlıklı bir araştırma yapıp yayımladı.
Araştırmaya göre halkımız % 92.3 oranında kendini Müslüman olarak tanımlıyor. % 2.7 ateist, % 3.2 deist (şüpheci) % 0.7 agnostik var.
Ak Parti, MHP ve İYİ P’liler kendilerini Müslüman olarak niteliyorlar.
Ateist ve deistler, CHP ve HDP içinde küçük bir azınlık.
Araştırmaya katılan AK Partili ve MHP’lilerin tamamı, İYİ Partililerin yüzde 96’sı Müslüman olduğunu belirtmiş. CHP’li ve HDP’lilerin yüzde 78’i Müslüman olduğunu ifade etmiş.
CHP’lilerin % 7’si ateist, % 10’u deist; HDP’lilerin % 8’i ateist, % 9’u deist. Dine mesafeli diyebileceğimiz genelde %13-14’lük kemik bir kitle oluyor.
Araştırmayı yürütenler şu tespiti yapıyorlar: “Türkiye’deki dini gerçekliğin güncel ve sahici karakterini yansıtan bir bulguyla karşı karşıya olduğumuzu belirtmek gerekir.
Müslümanlık aidiyeti hâlâ son derece baskın olmasına karşın ateist ve deist nüfusundaki artış nispi de olsa oldukça dikkat çekicidir.”
Araştırma, Türkiye'de dinin “kimlik” oluşturmada hala en önemli aidiyet unsuru olduğunu teyit etmekte ancak geleneksel dindarlık biçimlerinin yerini daha bireysel maneviyat biçimlerine bıraktığını göstermektedir.
Katılımcıların yüzde 86’sı Allah'ın var olduğuna inandığını ve bundan hiçbir şüphe duymadığını ifade etmektedir.
Katılımcıların yüzde 46’sı “ahlaklı olduğum sürece neye nasıl inandığım o kadar önemli değildir” kanaatine katılmadıklarını ifade ediyor.
Ankete katılanların yarıya yakını kendisini dindar bulmaktadır.
Katılımcıların yüzde 76’sı çocuklarının dindar olmasını istemektedir. Çocuklarının dindar olup olmamasını önemsemeyenler yüzde 12, çocuklarının dindar olmasını istemeyenler yüzde 9’dur.
Katılımcıların yüzde 40’ı vakit namazlarını düzenli olarak kıldığını, yüzde 25’i ise ara sıra kıldığını ifade etmiştir. Namaz kılmadığını söyleyenlerin oranı yüzde 18’dir.
Ankete katılanların yaklaşık yarısı Cuma namazına düzenli olarak gittiklerini ifade etmiştir. Ara sıra gidenler yüzde 20, Cuma namazına gitmem diyenler ise yüzde 17’dir.
Katılımcıların yüzde 67’si Ramazan’da düzenli olarak oruç tuttuğunu ifade etmiştir.
Katılımcıların yüzde 64’ü dindar olmanın ahlaklı davranmak için yeterli olmadığı görüşündedir.
Katılımcıların yüzde 41'i dindar insanların devlet yönetiminde yer almasını memnuniyet verici bulurken, yüzde 37’si buna katılmamaktadır. Yüzde 15’i de arada durmaktadır.
Ankete katılanların yarıdan fazlası, siyasi partilerin dini söylem kullanmasından rahatsızlık duymaktadır.
Ankete katılanların ezici çoğunluğu (%61,7) laikliği din ve vicdan özgürlüğü olarak görmektedir.
Araştırma sonuçları, katılımcıların önemli bir çoğunluğunun dini tarikat ve cemaatlere karşı olumsuz bir görüşe sahip olduğunu, yüzde 59,5’lik bir kesimin güvenmediğini göstermektedir. Katılımcıların sadece yüzde 13,9’u dini kurum ve cemaatlere güvendiğini söylüyor.
Rakamlara göre, katılımcıların önemli bir bölümünün (%44,5) dini kanaat önderlerine güvenmediğini, yüzde 23,1’nin ise güvendiğini göstermektedir.
Türkiye’de dinden ve inançtan mutlak uzak olanlar %5.7; tamamen kopuk olanlar % 8’lik bir orana sahip. Geri kalanın hayatında bir şekilde din var ama farklı türlerde ve seviyelerde. Fakat coğrafi parametrelere, yaş gruplarına, eğitim seviyelerine, kır-kent farklılıklarına göre oranlar değişiyor. Mesela bölgesel olarak namaz kılma oranı Orta ve Doğu Anadolu’da %63’ken Batı Marmara’da %23’e düşüyor. Bu anlamda Türkiye homojen bir yer değil.
Araştırma yürütücüsü; “Zaman zaman “Başörtülü insanlar doktor olabilir mi?”, “Başörtülü insanlar hâkimlik ve savcılık yapabilir mi?” diye sorduk. “Yapabilir” diyenlerin oranı %80’in üzerindeydi. İdeolojik kırılmalar var. Katılımcıların %80’i başörtülü kadınlar hâkim ve savcılık yapabilir diyorsa aslında çoğunluk olumlu bakıyor demektir.
Türkiye'nin dindarlık algısı değişmiyor ancak farklılaşıyor.