Teknokrasi, bilimde ve bir alanda teknik uzmanlığa sahip kişilerin kamu görevine seçildiği bir hükümet biçimidir. Karar vericiler teknokratlar olarak bilinir ve belirli bir bilgi alanındaki uzmanlıklarına dayalı olarak göreve atanır veya seçilirler. Sonuç olarak, verdikleri kararlar sadece bir fikir yerine bilimsel verilere veya bilim tarafından desteklenen nesnel metodolojiye dayanmaktadır.
Temsili bir demokraside, liderlerin popüler siyasi bağlantılarla ilişkilendirilmeleri ve göreve seçilmeleri için kamuoyunu kendi lehlerine yönlendirmek için gerekli karizmaya sahip olmaları beklenir. Teknokratlar, problem çözmede veri odaklı ve araştırmaya dayalı bir yaklaşım benimseyerek farklı bir yol izlerler.
Bu pozisyon, Büyük Buhran (1.Dünya Savaşı Sonrası Dünyaya hâkim olan Ekonomik Kriz 1920-1930) sırasında, bilim adamları ve mühendisler gibi yüksek vasıflı profesyonellerin, ekonomik sorunları ele almak için popülerliklerine ve kanıtlanmamış performanslarına göre seçilen politikacılardan daha iyi yerleştirildiğine inanıldığında ortaya çıktı.
Teknokrasinin temelleri böylelikle bir ideoloji olarak atılmış oldu. Dünya çapındaki çoğu hükümette, teknokratlar, özel beceriler ve uzmanlar gerektiren kilit bölümlerin başına geçmek üzere seçilmektedir. Örneğin, şehir altyapısı ve planlaması, önemli şehir merkezlerinin tasarımını, yerleşimini ve inşaatını planlamak için mühendisler, mimarlar ve metraj uzmanları gibi birkaç profesyonelin uzmanlığına büyük ölçüde güvenir.
Benzer şekilde, hazine departmanı, tüm nüfusu etkileyen bilinçli kararlar almak için finans, ekonomi, vergilendirme ve hukuk konularında uzman olan kilit profesyonellerin girdilerine dayanarak kararlar alır.
Lakin Teknokrat hareketler siyasal olarak başarılı ve uzun soluklu politik başarılar elde edilemeyince arka planda ideolojize edilerek aslında Dünya ekonomisini kontrol etmeye kadar ilerledi.
Silikon Vadisi tam olarak bu zihniyetlerle kurulmuştur. Şimdi dünya çapında birkaç başarılı teknoloji firmalarının ilk 5’inin finansal değerlerini inceleyelim;
1- Apple (2,3 Trilyon Dolar)
2- Microsoft (1,93 Trilyon Dolar)
3- Alphabet (1,46 Trilyon Dolar)
4- Amazon (1,07 Trilyon Dolar)
5- Tesla (691 Milyar Dolar)
Yukarıdaki teknoloji firmaları ve değerleri incelendiğinde birçok ülkenin yıllık ekonomik hacminden daha büyüktür. Ülkeler üstü ekonomiler kontrol edilmektedir. Ayrıca sahip oldukları bu ticari hacimlerin yanısıra kendileriyle birlikte büyüttükleri sektörel taşeronlara sahiptir. Bu ciddi bir ekonomik faydadır. Şöyle ki üretilen ürünlerin nakliyesi ile nakliye firmaları, üretim tesisleri ile fabrika personelleri, pazarlama ağları ile medya firmaları, Ekonomik kazanımları ile bulunduğu devletlere ve sektörlere ekonomik fayda sağlamaktadır.
Teknokrasinin amacı aslında budur. Teknik hakimiyet. Günümüzde dünya bu konuda ekonomik olarak devşirilmektedir.
Devletlerin ve politikanın kontrolünden çıkan bu Ekonomik durumu değerlendirecek olursak; Günümüz Türkiye’sinde “1.000 TL” önemli bir fiyat olmaktan uzaklaşmaktadır. Çünkü ekonomiler birimsel değerlerini kaybetmektedir. Dünya ekonomisinde dönen para ve nakiteler kontrol edilememektedir. Böylelikle para basmaya devam edilerek ekonomik sistem değişmektedir. Dijital para birimlerinde dönen Trilyonlarca Doların kontrolünü yapamayan Amerika, Dünya ticaretinde ülkeye giren ve çıkan parayı kontrol edemeyen ülkeler çağın bu sorununu yaşamaktadır. Bu dijital ve teknolojik ortamda kontrol edilemeyen nakitler ekonomiyi yönlendirmektedir.
Değişen bu dünya ekonomi sistemine ayak uyduracak altyapı ve ekonomik reformlarla geç kalınmadan listelerde yer alınmalıdır.
Zürih Üniversitesi’nde kıdemli araştırmacı ve “Hükümete Teknokratik Meydan Okuma” adlı 2020 kitabının yardımcı editörü Eri Bertsou, “Apolitik bir dünya fikri insanlara giderek daha fazla çekici geliyor” diyor.
Bertsou, “İnsanlar yorgun ve temsili siyasetin kargaşası ve anlaşmazlığı onları erteliyor” dedi. “Yani, problemlerin ideolojik inançlar yerine kanıtlar, gerçekler, akıl yoluyla tanımlanabileceği verimli, makine benzeri bir sistemin çekiciliği. Bence birçok insan bunu çekici buluyor.”
Bertsou, dünya çapında, özellikle Avrupa’da “teknokratik” hükümetlerin yükselişini inceliyor. Şubat 2021’de, ekonomist ve Avrupa Merkez Bankası’nın hiçbir zaman siyasi bir görev üstlenmemiş eski başkanı Mario Draghi, ülkenin pandemi sonrası ekonomik toparlanmasını yönetmeye yardımcı olması için İtalya başbakanı seçildi.
Türkiye’de ise günümüzde yapılan atamalar ile kamu görevlileri ve yöneticileri eleştirilmekte olup liyakat tartışmalarıyla gün geçirmekteyiz.
Günü kurtaran değil geleceğini kurtaran bir toplum olmak dileğiyle…
İyi haftalar dilerim.
Orhan Alperen YILDIZ
Elektrik-Elektronik Mühendisi-Genç Girişimci
orhanalperenyildiz@hotmail.com