ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLERDE GÜNLÜK YAŞAM BECERİLERİ

Zihinsel yetersizlik 18 yaşından önce ortaya çıkan zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerinde anlamlı sınırlılıklar görülen yetersizlik durumudur ve zihinsel yetersizliği olan bireylerin bağımsız olarak yaşamlarını sürdürmeleri için gerekli olan modüllerden biri de günlük yaşam becerileridir. Bu modülde kazanılan beceriler bireylerin yaşamlarında gerekli olan ev içi becerileri bireylere kazandırmayı amaçlanmaktadır. Bu kazanımların amacı bireyin bağımsızlığını arttırmaktadır. Yani bireyin kendi kendine yetmesini ve başkasına fazla ihtiyaç duymadan yaşayabilmesini amaçlamaktadır.

Günlük yaşam becerileri: saç kurutma makinesi kullanma, telefon kullanma, perde açma, perde kapatma, pencere açma, pencere kapatma, çöp toplama, masa silme, yer süpürme, toz alma, giysi katlama, yatak düzeltme giysi katlama, düğme dikme, yiyecek doğrama vb. gibi becerileri içermektedir.

Bu becerilerin kazandırılabilmesi için bireyde bulunması gereken bazı ön koşul beceriler vardır. Bunlar; büyük ve küçük kasların kullanımını gerektiren beceriler, el göz koordinasyonu, hareketleri taklit etme, görsel dikkat ve basit emirleri (ver, al, tut, yap vb.) anlamadır. 6. ay civarlarında ismi söylendiğinde bakabilen ve 7. aydan sonra basit talimatları anlayabilen çocuklarla günlük yaşam becerileri çalışmak daha kolay olmaktadır.  Söyleneni anlamayan, sizinle göz teması kurmayan, yerinde duramayan, bir veya iki basamaklı sözel yönergeleri yerine getiremeyen vb. özelliklere sahip bir çocuk ile becerileri çalışmak elbette çocuktaki ilerlemenin görülebilmesini etkilemektedir. O nedenle bir beceriyi çalışmadan önce gerekli olan ön koşul becerilerin de tamamının veya bir kısmının çocukta var olması gerekmektedir yoksa da öncelikle ön koşul beceriler sağlanmalıdır. Bu becerilere sahip olan çocuklar ile günlük yaşam becerileri çalışmaya başlanabilir.

Günlük yaşam becerilerini bireyle çalışılırken mümkün olduğunca çalışılan beceriye uygun bir ortamda olmak gerekmektir. Bu durum çocukta,  oturma odasında yapılan bir beceri ile mutfakta yapılan bir beceri arasındaki genellemenin daha kolay olabilmesini sağlayacaktır. Yiyecek doğrama becerisinin mutfakta çalışılması ya da giysi katlama becerisinin ilgili ortamda çalışması çocuğun genellemeyi yapabilmesini kolaylaştırmaktadır.

Günlük yaşam becerilerini kazandırma süreci; uzun süreli eğitim, sık tekrar, sözel ipuçları, model olma ve fiziksel yardımda bulunma gibi öğretim süreçlerinin kullanılmasını gerektirebilmektedir. Aynı zamanda uzman kişilerden ve erken yaştan itibaren alınan destek sayesinde doğru ve bireye göre bir eğitim sağlanmış olur.