Müzik toplumsal etkileşimle var olan ve insanlar tarafından insanlar için yapılan öğretilmiş bir davranıştır. Çocukların doğal çevresi ile sürekli etkileşim halinde olduğu bir boyut olan müzik insan yaşamında vazgeçilmez bir olgudur. Müziksel yetenek seviyeleri ne olursa olsun Tüm bireylerin hayatında müzik vardır ve bu etkinlikten tüm bireyler keyif alır. Müzik hem bir eğitim alanı hem de bir eğitim aracıdır. Özellikle eğitim aracı olarak müzik, özel eğitimde derslerin konuların daha iyi öğretilmesinde ve konular arasında bağlantı kurmak amacıyla kullanılır.
Büyük İslam filozoflarından biri olan İbni Sina müziğin tıpta oynadığı rolü şöyle tanımlar: "Tedavinin en etkililerinden biri, hastanın akli ve rûhi güçlerini arttırmak, ona hastalıkla daha iyi mücadele için cesaret vermek, en iyi musikiyi dinletmek, onu sevdiği insanlarla bir araya getirmektir."
Müzik etkinlikleri özel gereksinimli çocukların söz öncesi sözel ve sözel olmayan iletişim becerilerinin geliştirilmesinde de oldukça etkilidir sözsüz müzik etkinlikleri konuşma becerileri sınırlı olan çocukların kendilerini rahat hissedip doğaçlama sesler çıkarmalarına ve bu sesleri zaman içinde geliştirmelerineolanak sağlar. Şarkı ve tekerleme gibi sözlü müzik etkinlikleri özel gereksinimli çocukların ortak dikkat, sıra alma, göz kontağı ve diğer erken dönem iletişim becerileri, sözel olmayan iletişim becerileri, bellek, dikkat süreleri, kelime dağarcıkları ve sözel taklit ve konuşma becerilerini geliştirilmesini sağlamakta çocukların iletişim için cesaretlendirip amaçlı olarak iletişime başlamalarına teşvik etmektedir.
Ayrıca müziksel etkinlikler özel gereksinimli çocukların bilişsel gelişim, özellikle problem çözme becerilerinin gelişimine katkı sağlar. Şarkılar kategorik yapıları(hayvan taşıt vb.) dizileri (alfabe, rakam) hatırlamak için ipucu veren araçlar olarak kullanılabilmektedir. Şarkılar aracılığıyla çocukların ses ve kavramları eşleştirerek ilişkisel öğrenmeleri sağlamakta (İnek mö sesi çıkarır) farklı tonlarda seslerin çıkarılması,şarkı söylerken ritim tutulması ya da el çırpılması çoklu duyumsal becerileri geliştirmektedir.
Zihinsel engelli çocuklarla yapılan çalışmalar müziğin zihinsel engelli çocuklardan hedeflenen kazanımların üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Çocuklara öz bakım becerilerinin öğretilmesinde şarkının kullanılması müzik yoluyla başkalarını oyuna davet etme başkalarının aldığı eşyayı geri getirme üstlendiği görevi yerine getirme gibi davranışlarda etkili olmuştur.
Özel öğrenme güçlüğü çeken çocuklar müziğe diğer çocuklardan daha hassas olmasalar da onlar için müziğin özel faydaları vardır. Müziğin dikkat sürelerini uzattığı ve öğrenme hızını arttırdığı görülmüştür. Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklara şarkılar kullanarak harfler öğretilmiş ve şarkılar aracılığıyla öğretimin klasik yöntemlere göre zaman açısından daha verimli olduğu, istek ve motivasyonu arttırdığı görülmüştür.
Otizmli çocuklarda ise işitsel uyaranlar diğer uyaranlardan daha baskın olduğu için müzik çocuğun ilgisini çekme anlamında evrenseldir. Müzik otizmli bireylerde sakinleştirici rol üstlenir, bastırılmış duygu ve davranışları içlerinden çıkarıp atmalarını kolaylaştırır, kendilerini ifade etmelerine olanak sağlar. Otizmli çocuk sosyalleşme açısından dış sesleri tepkisiz kalırken müziksel sesleri aşırı duyarlılık gösterilebilir. Bu nedenle müzik, sosyalleşme becerilerinde istenmeyen davranışların ortadan kaldırılmasını ve uygun davranışların edinilmesini ve çocuğun sosyal durumları anlamasınısağlar. Duyulararası bütünlük kurmak için de müzik kullanılabilir. Müzik; otizmli çocuklarda doğaçlama oyun becerisi ve göz kontağını arttırır, güven ve özgürlük duygusu sağlar, dikkat aralığını arttırır. Güncel bir şarkının melodisi çocuğu stresli ve yabancı bir ortamda rahatlatır.
Tüm bu araştırmalara dayanarak özel gereksinimli çocuklarda müziğin önemli faydalarının olduğu ortaya konmuştur. Bu bilgiler ışığında özel gereksinimli çocukların eğitiminde doğaçlama etkinlikler ritim ve müzik terapisi yöntemleri kullanılarak önemli gelişmeler sağlanabilir.